Langezinnengedicht
een dichtvorm voor de derde graad
instap : wat is een langezinnengedicht (beschouwing)?
- een langezinnengedicht is een lange zin dat in enkele regels opgesplitst wordt. Iets in regels opsplitsen is anders dan het gewoon naast elkaar zetten. Door woorden in regels onder elkaar te plaatsen geef je sommige woorden extra aandacht. Dat komt omdat je voor elke regel even pauzeert.
een voorbeeld:
Mijn oma is jarig, ik schrijf haar een kaartje.
mijn oma is
jarig
ik schrijf haar
een kaartje
vergelijk een gedicht van K. Schippers in twee versies:
Ga je naar het strand? Mag ik als je terugkomt het zand uit je schoenen voor de bodem van mijn aquarium.
Ga je naar het strand? Mag ik
als je terugkomt het zand
uit je schoenen voor de
bodem van mijn aquarium?
- Je kan zelf bepalen welke woorden of delen van de zin je wil benadrukken. Dit kan je doen door ze alleen op een regel te plaatsen. Gedichten rijmen soms, dan leg je de nadruk op het einde van je regel. Rijmen mag, maar hoeft niet.
- Soms verdwijnen de leestekens, soms ook niet.
Arnold stond vroeger op dan alle andere kinderen om voor hij naar school ging de tuinman van het Westerpark te helpen. Je moet er wat voor overhebben, zei hij, maar dan heb je ook de eerste kastanjes en op straat is het toch altijd ruzie.
stap 2: verkenning: lange zinnen maken (experimenteren)
Om lange zinnen te maken, geef je best wat inspiratie. Via de kaarten van het spel DIXIT kan je beelden oproepen die je kan omzetten in mooie zinnen. Elke leerling krijgt een aantal kaarten en kiest er één uit die aanspreekt.
- schrijf op wat je ziet (de plaats, de figuren, de materialen, …): een ridder, een boek, een draak, een speer, …
- geef bij elk ding details (welk geluid maakt het, welk kleur heeft het, …): een scherpe speer, een ridder te paard, een draak op de loer, een monster dat letters eet, …
- geef een antwoord op vragen: waarom is die daar? wat gebeurt er? hoe ziet het er straks uit? …
- maak met alle delen een mooie, lange zin. Zorg dat je een handeling, actie beschrijft.
stap 3: een langezinnengedicht verfijnen.
twee principes:
De blauwe haas
twee principes:
- Schrijven is schrappen, soms moet je in je lange zin schrappen, je gedicht mag wat mysterieus zijn, je hoeft niet alles meteen te begrijpen, het is fijn als de lezer even moet nadenken.
- De langezinnengedicht moet een gebeurtenis weergeven (lopen naar, krijsen, steken, …) waarmee je verder in de zin kan spelen (een tegenstelling, een verwijzing, …)
 |
| De stoere ridder steekt met zijn vlijmscherpe speer het lettermonster neer, dieper in het boek lees je meer. |
loopt gewapend
naar de vreemde poorten
en twijfelt
ontwapenend
De zeemeeuw krijst aarzelend
in de grijze lucht
en keert langzaam
terug naar de stilte
stap 4: de eindopdracht
De leerlingen krijgen een waaier aan kaarten te zien, ze kiezen terug een kaart waar ze nu zelfstandig een langezinnengedicht maken. Drie eisen:
- het gedicht bestaat uit één lange zin met veel details en een actie (gebeurtenis) in verschillende regels
- het gedicht maakt de lezer wat nieuwsgierig, het is wat mysterieus en bevat een tegenstelling of verwijzing of …
- durf wat woorden schrappen tot je echt een mooie zin krijgt, gebruik mooie woorden.
stap 5: de gedichtenwand
De leerlingen die klaar zijn hangen hun kaart aan de wand en hangen hun gedicht er onder. Als iedereen klaar is, sommige leerlingen doen er wat langer over, kan je de gedichten bekijken en bespreken. Vraag welke gedichten ze sterk vinden en waarom. Gebruik de drie criteria als kapstok:
- bestaat het gedicht uit één lange zin in verschillende regels en bevat die een actie?
- is het wat mysterieus, moet je het twee keer lezen om het te snappen?
- is de zin goed gekozen, gebruik je een rijke woordenschat?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten